फंगल छाला रोग: प्रकार, निदान र उपचार

डा. विकास पौडेल | नोभेम्बर १५, २०२५ | डर्माटोलोजी

ढुसी छाला रोगहरू: प्रमुख प्रकार र उपचार

Fungal Skin Infections: Major Types and Treatment

फंगल छाला रोग

फंगल छाला रोग विश्वभरि सामान्य रूपमा देखिने समस्या हो। नेपाल जस्तो उष्ण र नमीयुक्त मौसम भएको देशमा यो समस्या अत्यधिक प्रचलित छ। यस लेखमा, हामी फंगल छाला रोगहरूका प्रमुख प्रकारहरू (टिनिया, क्यान्डिडियासिस, पिटिरियासिस भर्सिकलर), तिनको निदानका तरिकाहरू, र उपचारका विकल्पहरूको बारेमा विस्तृत जानकारी प्रस्तुत गर्नेछौं।

फंगल छाला रोगका प्रमुख प्रकारहरू

टिनिया संक्रमण

टिनिया (दाद) संक्रमण

क्यान्डिडियासिस

क्यान्डिडियासिस संक्रमण

पिटिरियासिस भर्सिकलर

पिटिरियासिस भर्सिकलर (फुस्रो दुबी)

फंगल रोग रोकथाम

फंगल रोगबाट बच्ने उपाय

१. टिनिया (दाद) संक्रमण

टिनिया एक प्रकारको फंगल संक्रमण हो जसलाई सामान्य भाषामा "दाद" भनिन्छ। यो डर्मेटोफाइट नामक फंगसबाट हुन्छ। यसका विभिन्न प्रकारहरू छन्:

  • टिनिया कर्पोरिस: शरीरको विभिन्न भागमा हुने दाद
  • टिनिया क्रुरिस: जाँघको भित्री भागमा हुने दाद (जॉक इच)
  • टिनिया पेडिस: खुट्टामा हुने दाद (एथलीट फुट)
  • टिनिया उन्गुइअम: नङमा हुने फंगल संक्रमण
  • टिनिया क्यापाइटिस: टाउकोमा हुने दाद

२. क्यान्डिडियासिस संक्रमण

क्यान्डिडा एल्बिकान्स नामक ढुसीबाट हुने संक्रमण हो। यो ओसयुक्त ठाउँहरू जस्तै बगल, कमर, ओठ, मुख, र यौनअंगमा हुन सक्छ। क्यान्डिडियासिसका प्रमुख प्रकारहरू:

  • मुख क्यान्डिडियासिस (थ्रस): मुख र घाँटीमा हुने सेतो धब्बा
  • जननाङ्ग क्यान्डिडियासिस: महिला र पुरुष दुवैमा हुने योनि वा लिङ्ग संक्रमण
  • इन्टरट्रिगो: छालाको भागहरू आपसमा घसेको ठाउँमा हुने संक्रमण
  • क्यान्डिडल पेरोनिशिया: नङको आसपास हुने संक्रमण

३. पिटिरियासिस भर्सिकलर (फुस्रो दुबी)

यो मलासेजियाबाट हुने संक्रमण हो जसले छालाको रङ्ग परिवर्तन गर्दछ। यो गर्मी ओसयुक्त मौसममा बढी हुन्छ। यसमा छालामा सेतो, गुलाबी वा खैरो रङ्गका धब्बाहरू देखिन्छन् जुन धूप लाग्दा स्पष्ट देखिन्छन्।

फंगल संक्रमणबाट बच्ने उपायहरू

  • प्रतिदिन सफा र सुख्खा लुगा लगाउनुहोस्
  • नमीयुक्त ठाउँहरू (बगल, कमर) सुख्खा राख्नुहोस्
  • सार्वजनिक स्थानहरूमा नङ्गो खुट्टा हिंड्नुहुन्न
  • अरूको तौलिया, कंघी, र लुगा प्रयोग नगर्नुहोस्
  • छाला सुख्खा राख्न एन्टिफंगल पाउडर प्रयोग गर्नुहोस्

फंगल छाला रोग बारे शैक्षिक भिडियो

यो भिडियोमा फंगल छाला रोगहरूका कारणहरू, लक्षणहरू र उपचारका विकल्पहरूको बारेमा विस्तृत जानकारी समावेश छ।

फंगल छाला रोगको निदानका तरिकाहरू (Investigations)

KOH परीक्षण (पोटासियम हाइड्रोक्साइड)

यो सबैभन्दा सरल र तत्काल निदानको तरिका हो। संक्रमित छालाको नमुनालाई KOH घोलमा राखेर माइक्रोस्कोपबाट हेर्ने गरिन्छ। फंगसको संरचना स्पष्ट देखिन्छ।

फंगल कल्चर

संक्रमित भागबाट लिइएको नमुनालाई विशेष माध्यममा राखेर २-४ हप्ता सम्म पालन गरिन्छ। यसबाट फंगसको प्रकार र यसले कुन एन्टिफंगल औषधिबाट नष्ट हुन्छ भन्ने कुरा थाहा पाउन सकिन्छ।

वुड्स लाइट परीक्षण

विशेष प्रकारको अल्ट्रावाइयोलेट लाइट (वुड्स लाइट) प्रयोग गरी संक्रमित छाला हेर्ने गरिन्छ। केही फंगल संक्रमणहरू यस लाइटमा विशेष रङ्गमा चम्कने गर्दछन्।

छाला बायोप्सी

गम्भीर वा जटिल संक्रमणको अवस्थामा, संक्रमित छालाको सानो टुक्रा लिई प्रयोगशालामा परीक्षण गरिन्छ। यसबाट फंगसको संरचनालाई हिस्टोप्याथोलोजीबाट पनि हेर्न सकिन्छ।

हालै प्रकाशित अनुसन्धान लेखहरू

नेपालमा फंगल छाला रोगहरूको महामारी विज्ञान

जर्नल अफ नेपाली मेडिकल एसोसिएशन, २०२४ | मूल अनुसन्धान

यस अध्ययनले नेपालमा फंगल छाला रोगहरूको प्रचलन २३.५% रहेको देखाएको छ, जसमा टिनिया कर्पोरिस सबैभन्दा बढी (४२.३%) देखिएको छ।

एन्टिफंगल प्रतिरोधकता: एक उभरिदो चुनौती

जर्नल अफ द अमेरिकन एकेडेमी अफ डर्माटोलोजी (JAAD), २०२४ | समीक्षा लेख

यस लेखमा फंगल रोगहरूमा एन्टिफंगल औषधिको प्रतिरोधकताको बढ्दो समस्या र यसको समाधानका उपायहरू छलफल गरिएको छ।

पिटिरियासिस भर्सिकलरको लागि नयाँ उपचार विकल्पहरू

ब्रिटिश जर्नल अफ डर्माटोलोजी (BJD), २०२३ | नैदानिक परीक्षण

यस अध्ययनले पिटिरियासिस भर्सिकलरको उपचारमा नयाँ टपिकल एजेन्टहरूको प्रभावकारिता र सुरक्षाको मूल्याङ्कन गरेको छ।

बारम्बार सोधिने प्रश्नहरू (FAQs)

फंगल छाला रोग संक्रामक हुन्छ? +

हो, धेरैजसो फंगल छाला रोगहरू संक्रामक हुन्छन्। तिनीहरू प्रत्यक्ष सम्पर्क (छालासँग छाला), अप्रत्यक्ष सम्पर्क (संक्रमित व्यक्तिको लुगा, तौलिया, कंघी प्रयोग गर्दा), वा दूषित सतहबाट सर्न सक्छन्।

फंगल संक्रमण पूर्ण रूपमा ठीक हुन्छ? +

हो, धेरैजसो फंगल संक्रमणहरू उचित उपचारबाट पूर्ण रूपमा ठीक हुन्छन्। तर पुनः संक्रमण हुन सक्छ यदि रोकथामका उपायहरू अपनाइएन भने। केही अवस्थामा (जस्तै नङको फंगस) उपचारमा लामो समय लाग्न सक्छ।

घरेलु उपचारबाट फंगल संक्रमण ठीक हुन्छ? +

हल्का संक्रमणहरूको लागि निम, हल्दी, लसुन, टी ट्री ओइल जस्ता घरेलु उपचारहरूले राहत दिन सक्छन्। तर गम्भीर संक्रमणहरूको लागि डाक्टरले सुझाव गरेको एन्टिफंगल औषधि नै प्रभावकारी हुन्छ। घरेलु उपचार मात्र भर पर्नु हुँदैन।

फंगल संक्रमणको उपचार कति समयसम्म चलाउनु पर्छ? +

यो संक्रमणको प्रकार र गम्भीरतामा निर्भर गर्दछ। साधारण छालाको फंगल संक्रमण २-४ हप्तामा ठीक हुन्छ। नङको फंगस जस्तो गम्भीर संक्रमणको लागि ३-६ महिना वा बढी समय लाग्न सक्छ। लक्षण नहेरेपछि पनि डाक्टरले भनेअनुसार औषधि चलाइरहनु पर्छ।

फंगल संक्रमणको पुनरावृत्ति रोक्न के गर्न सकिन्छ? +

पुनरावृत्ति रोक्न यी उपायहरू अपनाउनुहोस्: १) प्रतिदिन सफा लुगा लगाउनुहोस्, २) छाला सुख्खा राख्नुहोस्, ३) सार्वजनिक ठाउँहरूमा नङ्गो खुट्टा नहिंड्नुहोस्, ४) अरूको व्यक्तिगत वस्तुहरू प्रयोग नगर्नुहोस्, ५) नियमित रूपमा एन्टिफंगल साबुन वा पाउडर प्रयोग गर्नुहोस्।

फोनबाट अबैठक बुक गर्नुहोस्

फंगल छाला रोगको उपचारको लागि हामीलाई फोन गर्नुहोस्। हामी २४/७ फोन सेवा उपलब्ध गराउँदछौं।

+९७७-१-५२४२५११

व्हाट्सएपबाट सम्पर्क गर्नुहोस्

व्हाट्सएपबाट हामीलाई संक्रमणको तस्वीर पठाउन सक्नुहुन्छ। हामी निशुल्क सल्लाह दिनेछौं।

व्हाट्सएप सन्देश

क्लिनिकमा भेट्नुहोस्

सिधै हाम्रो क्लिनिकमा आउनुहोस् र नि:शुल्क परामर्श प्राप्त गर्नुहोस्।

क्लिनिकको स्थान
डा. विकास पौडेल

डा. विकास पौडेल

डा. विकास पौडेल काठमाडौं, नेपालमा अभ्यास गर्ने एक प्रमुख डर्माटोलोजिस्ट हुन्। उनले फंगल छाला रोगहरूको निदान र उपचारमा विशेषज्ञता हासिल गरेका छन् र नेपाली रोगीहरूलाई गुणस्तरीय डर्माटोलोजी सेवा प्रदान गर्दछन्।

डा. पौडेलको बारेमा थप जान्नुहोस्

डा. विकास पौडेलसँग सम्पर्क गर्नुहोस्

फंगल छाला रोगको उपचारको लागि सहयोग चाहनुहुन्छ? डा. पौडेलसँग उपचारको लागि बुक गर्नुहोस्।

विकास पौडेल स्किन क्लिनिक

ठेगाना: शंखमूल हेल्थकेयर, काठमाडौं, नेपाल

फोन: +९७७-१-५२४२५११

मोबाइल: +९७७-९८२५२०७२५३

इमेल: info@shankhamulhealthcare.com

वेबसाइट: www.vikashpaudel.com.np

क्लिनिकको समय

आइतबार - शुक्रबार४:०० बिहान - ७:०० बेलुका
बुधबार९:०० बिहान - ७:०० बेलुका
शनिबारबन्द
गुगल मान्समा हेर्नुहोस्