एक्जिमा व्यवस्थापन: दैनिक हेरचाहका सुझावहरू

एक्जिमा एक दीर्घकालीन छालाको अवस्था हो जसले विश्वभरि लाखौं मानिसहरूलाई प्रभावित गर्दछ। यस्तो छाला सुख्खा, कत्ला भएको र चिलाउने छालाको रूपमा देखा पर्छ र बिरामीको जीवनस्तरमा ठूलो असर गर्न सक्छ। यस लेखमा, हामी एक्जिमाको व्यबस्थापनको लागि व्यावहारिक दैनिक हेरचाहका सुझावहरू प्रस्तुत गर्नेछौं।

एक्जिमा भनेको के हो?

एक्जिमा छालाको सूजनको अवस्था हो जसमा छाला रातो हुने, कत्सुला निसकाने, सुख्खापन हुने र कहिलेकाहीँ फोका पनि बनाउँछ। यो आनुवंशिक र वातावरणीय कारकहरूको संयोजनबाट हुन सक्छ। एक्जिमा भएका व्यक्तिहरूको छालाको प्राकृतिक ब्यारियर कमजोर हुन्छ, जसले गर्दा छाला सजिलैसँग सुख्खा हुन्छ र संक्रमणको लागि संवेदनशील बन्छ।

एक्जिमाका प्रकारहरू

• Atopic डर्माटाइटिस: सबैभन्दा सामान्य प्रकार, प्रायः बाल्यकालमा सुरु हुन्छ
• Contact डर्माटाइटिस: एलर्जी वा जलनकर्ताको सम्पर्कमा आएपछि हुने
• Dyshidrotic एक्जिमा: हात र खुट्टाको छालामा साना फोकाहरू बनेको
• Nummular एक्जिमा: सिक्काका आकारका दागहरू बनेको
• Stasis डर्माटाइटिस: खुट्टाको तल्लो भागमा हुने, रक्तसञ्चारको समस्याबाट

दैनिक हेरचाहका सुझावहरू

१. नियमित रूपमा मोइस्चराइज गर्नुहोस्

एक्जिमाकोलागि मोइस्चराइजिंग सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कदम हो। दिनमा कम्तिमा दुई पटक, नुहाएपछि तत्काल मोइस्चराइजर लगाउनुहोस्। हाइपोएलर्जेनिक, सुगन्धविहीन मोइस्चराइजरहरू प्रयोग गर्नुहोस् जसले छालाको प्राकृतिक ब्यारियरलाई राम्रो गर्छ ।

२. सौम्य सफाइ उत्पादनहरू प्रयोग गर्नुहोस्

कडा साबुनहरूले छालाको प्राकृतिक तेल हटाउँछन्, जसले एक्जिमा बढाउन सक्छ। पिएच-सन्तुलित, सुगन्धविहीन,नरम क्लिन्जरहरू प्रयोग गर्नुहोस्।

३. न्यानो पानीले नुहाउनुहोस्

तातो पानीले छालाबाट प्राकृतिक तेल हटाउँछ, जसले सुख्खापन र कत्ला ढाउँछ। न्यानो पानीले नुहाउनुहोस् र नुहाउने समय १०-१५ मिनेटभन्दा बढी नराख्नुहोस्।

४. ट्रिगरहरू पहिचान गर्नुहोस् र बेवास्ता गर्नुहोस्

एक्जिमाको ट्रिगरहरू व्यक्तिगत हुन सक्छन्। सामान्य ट्रिगरहरूमा यी पर्दछन्:

• केही कपडाका प्रकार (उन, सिन्थेटिक)
• धुलो, पराग र पालुवा जनावर
• केही खाद्यपदार्थ (दूध, अण्डा, सोयाबीन)
• तनाव र निद्राको कमी
• पसिना र आर्द्रताको परिवर्तन

५. कत्ला नउप्याकाउनुहोस

संक्रमणको जोखिम बढाउँछ। चिल्लो क्रिम वा ठण्डा सेक लगाउनुहोस्।

एक्जिमाको लागि उपचारका विकल्पहरू

टपिकल उपचारहरू

• कॉर्टिकोस्टेरोइड क्रीमहरू: सूजन र खजल्टी कम गर्न
• क्याल्सिन्युरिन अवरोधकहरू: प्रतिरक्षा प्रणालीलाई दमन गरेर काम गर्ने
• मलहम र क्रीमहरू: छालालाई नम राख्न र ब्यारियरलाई सुधार्न

मुखबाट लिने औषधिहरू

• मुखबाट लिने कॉर्टिकोस्टेरोइडहरू: गम्भीर एक्जिमाको लागि
• एन्टीहिस्टामिनहरू: खजल्टी र निद्रामा सहयोग गर्न
• जीवाणुरोधीहरू: संक्रमित एक्जिमाको लागि

जीवनशैलीमा परिवर्तनहरू

• तनाव प्रबन्धन तरिकाहरू अभ्यास गर्नुहोस्
• नियमित रूपमा व्यायाम गर्नुहोस् तर पसिना सफा गर्नुहोस्
• पौष्टिक आहार लिनुहोस् र एलर्जी गराउने खाद्यपदार्थबाट टाढा रहनुहोस्
• पर्याप्त निद्रा लिनुहोस्

डा. विकास पौडेल

डा. विकास पौडेल काठमाडौं, नेपालमा अभ्यास गर्ने एक प्रमुख डर्माटोलोजिस्ट हुन्। उनले छालाको विभिन्न रोगहरूको उपचारमा विशेषज्ञता हासिल गरेका छन् र नेपाली रोगीहरूलाई गुणस्तरीय डर्माटोलोजी सेवा प्रदान गर्दछन्।

डा. पौडेलको बारेमा थप जान्नुहोस्